Vuurwerk fotograferen

Met de jaarwisseling of tijdens andere feestelijkheden waar vuurwerk bij wordt afgestoken is het altijd leuk om daar foto's van te maken. Voor veel hobbyfotografen is het vaak een hele uitdaging om dat goed voor elkaar te krijgen. De resultaten verschillen nogal en de foto's zijn lang niet altijd geslaagd. Of de foto's zijn te donker ofwel overbelicht of onscherp. Een goede vuurwerkfoto maken vraagt daarom om voorbereiding. In dit artikel leg ik uit hoe je op eenvoudige wijze foto's van vuurwerk kunt maken en waar je op moet letten om een goed resultaat te krijgen. 

Stap 1 Veiligheid boven alles

Een open deur maar ik begin er toch eerst maar even over en dit geldt vooral wanneer je tijdens de jaarwisseling op pad gaat. Als fotograaf heb je oog voor het mooie vuurwerk want dat wil je op de foto zetten. Dus bekijk je alles door de zoeker of het display van je camera. Daardoor heb je misschien minder oog voor wat er om je heen gebeurt. Bovendien wil je dicht op het spectakel zitten. Leuk, maar zorg er in alle gevallen voor je eigen veiligheid en dat je te allen tijde voldoende afstand houdt. Blijf altijd alert zodat er geen ongelukken gebeuren.   

Stap 2 Gebruik de handmatige modus (M)

Als je vuurwerk fotografeert dan is het niet handig om je camera op de automaatstand te zetten. Op sommige camera's vind je ook vaak een kant een scene instelling voor vuurwerkfotografie. In feite is dat ook een automatische stand. Daar kun je natuurlijk mee experimenteren. Beter is in dit geval om je camere op de handmatige stand (M) te zetten. Je hebt dan zelf de controle over alle instellingen wat wil zeggen dat je de diafragma- en sluitertijdwaardes zelf bepaalt. 

Stap 3 Kies liever voor handmatig scherpstellen (Manual Focus)*

De autofocus van je camera raakt meestal van slag bij vuurwerkfotografie omdat er vaak geen specifiek focuspunt zal zijn (waar ga je op scherpstellen?). Als je de camera op AF laat staan dan zal de camera voortdurend blijven zoeken naar een scherpstelpunt dat er niet is en dus gaat het niet lukken om een scherpe foto te maken. Op je objectief (of anders in het menu van je camera) zit een knop waarmee je de AF (automatisch focus) op MF (manueel focus) kunt zetten. Vervolgens stel je scherp (met de scherpstelring van je objectief) op een punt in de verte of je kiest voor voor oneindig scherpstellen, dat je herkent aan een symbool dat er uitziet als een 8 op z'n kant --> _(∞). 

Stap 4 Diafragmakeuze

Kies voor een groot diafragma ( =klein getal bijv f 3.5). Je laat dan zoveel mogelijk licht in je camera binnen. Wat natuurlijk een rol speelt is de felheid van het licht. Wit licht geeft een andere intensiteit dan rood/groen of blauw. Dit kan betekenen dat je het diagragma misschien kleiner moet maken (= groter getal bijv f 5.6) bij heel fel licht. Je laat dan minder licht binnen. Blijkt dat je foto te donker is dan vergroot je het diafragma weer één of twee stops stops.

Stap 5 Sluitertijd kiezen

Omdat je de camera op de handmatige bediening hebt ingesteld kun je zelf voor een sluitertijd kiezen. Bij vuurwerkfoto's speelt de sluitertijd (=belichtingstijd) een blangrijke rol. Een langere sluitertijd geeft bewegingssuggestie van het licht bijvoorbeeld lichtstrepen die door vuurpijlen worden veroorzaakt. De sluitertijd hoeft niet extreem lang te zijn maar je kunt rustig fotograferen met 1/10e sec of 1" of 2" (=seconden). Experimenteer met de verschillende waardes om te zien welk effect je het mooist vindt. Wil je wel met extreem lange sluitertijden werken kies dan voor de bulb-stand.

Er zijn een paar afhankelijkheden waar je bij het bepalen van de sluitertijd rekening kunt houden. Gaat er veel vuurwerk tegelijk de lucht in dan is het beter om voor een kortere sluitertijd (bijv 1/40e sec of korter) te kiezen zodat je het effect als het ware bevriest en daarmee wordt voorkomen dat alle lichteffecten door elkaar gaan lopen tot een onduidelijke lichtvlek. Als er weinig tegelijk wordt afgestoken dan volstaat een langere sluitertijd (bijv 1/10e sec of langer) voor de bewegingssuggestie. Zie ook stap 7.

Stap 6 ISO

Kies voor een lage iso (100) bij vuurwerkfotografie. Het licht is fel genoeg en een extra versterking van de sensor (= hogere iso) is meestal niet nodig.  Een hogere iso betekent vaak ook meer ruis en juist bij foto's met donkere gebieden wordt het ruiseffect flink versterkt en dat is zonde van de foto.

In veel camera's zit een functie 'ruisonderdrukken'. Aangeraden wordt om die bij vuurwerkfotografie standaard uit te zetten (Ik heb deze functie trouwens altijd standaard uitgeschakeld). Omdat je waarschijnlijk meer foto's achter elkaar schiet en je camera een bewerking uitvoert waarmee ruis wordt onderdrukt, geeft dit een vertragend effect in de verwerking in je camera waardoor je niet veel foto's achter elkaar kunt schieten (zie ook stap 9).

Stap 7 Wel of geen statief

Het is een algemene regel dat fotograferen uit de hand met 1/30e sec en langer wordt afgeraden om bewegingsonscherpte te voorkomen. Een statief gebruiken bij vuurwerkfotografie is daarom aan te raden. Je voorkomt daarmee bewogen foto's. Maar als je geen statief hebt en toch het vuurwerk wilt vastleggen dan zal je andere opties kunnen toepassen. Je zou je foto's kunnen maken met een korte sluitertijd bijv 1/60e sec. Je voorkomt daarmee dat je foto's bewogen zijn. Een andere optie is om je camera op een stevige ondergrond te zetten, bijvoorbeeld op een muurtje, vensterbank of op een stevige tas. Dit dient dan als statief en je kunt dan fotograferen met lange sluitertijden, bijv  1/10e sec of langer. 

Stap 8 Werken met BULB-stand

In de meeste camera's is de BULB-stand te vinden. Draai de sluitertijd helemaal terug naar iets meer dan 30 sec (de bulb-stand werkt als je de camera op de handmatige modus hebt ingesteld). Met bulb schakel je de electronische werking van de sluiter over naar mechanisch. Zolang je de ontspanknop hebt ingedrukt blijft de sluiter openstaan. Dus als je de ontspanknop 1 seconde ingedrukt houdt, dan blijft de sluiter 1 seconde openstaan. Je bepaalt hier dus zelf hoelang je de sensor belicht en je kunt stoppen wanneer je wilt door de onspanknop weer los te laten. Zo kun je de belichting van je foto helemaal zelf regelen. Een nadeel bij lange sluitertijden is wel dat je de ontspanknop van je camera lang ingedruk moet houden wat weer beweging van je camera kan veroorzaken. In dat geval is het gebruik van een afslandbediening aan te raden. Heb je die niet dan zou je kunnen experimeteren met de timer van je camera.Net zoals bij stap 7 is aangegeven is werken met een statief of een stevige ondergrond, bij de BULB-modus aan te raden.

Stap 9 Veel foto's achter elkaar maken

Als je vuurwerk fotografeert gebeurt er heel veel en snel achter elkaar. Hoe goed je ook kijkt, je kunt nooit helemaal voorspellen op welk punt en welk moment het mooiste is, hoelang de lichtstrepen zichtbaar blijven hangen of dat er nog meer achteraan komt. Het komt dus aan op de juiste timing. Stel je camera daarom in op de instelling 'transport'' en maakt zoveel mogelijk foto's achter elkaar. De kans is dan groot dat er tenmiste een paar toppers tussenzitten.   

Stap 10 Wel of niet nabewerken

Meestal kun je je foto's aanzienlijk verbeteren door ze na te bewerken in Photoshop of Lightroom. Heb je een van deze programma's of misschien wel een ander, dan is het aan te raden om te fotograferen in het RAW-formaat in plaats van JPG. Er zit nog zoveel informatie in het RAW bestand wat je misschien niet meteen in je foto terugziet maar wat je er met nabewerking wel gemakkelijk uit kunt halen en zichtbaar maakt. Veel kleuren die je eerst niet zag haal je dan met eenvoudige aanpassingen naar voren.  Let er wel op dat het bewerkingsprogramma RAW bestanden moet kunnen bewerken (in Photoshop en Lightroom kan dat).

Tip: Ga pas met RAW aan de slag als je een programma hebt om RAW bestanden mee te bewerken (zoals Photoshop of Lightroom Classic)en als je weet hoe dat werkt. 

Er valt nog veel meer te vertellen over fotograferen onder lastige lichtomstandigheden, zolans vuurwerk maar met deze basisstappen kun je zeker een heel eind komen. Wil je meer leren over de basistecnnieken van fotograferen of over het nabewerken van foto's, doe dan mee met de basiscursus fotograferen of de cursus fotobewerken of doe mee met de workshop avondfotografie. Uiteraard mag je mij ook altijd een vraag stellen. Klik dan hier.